باید نمایشنامه های بیشتری به زبان کوردی نوشته شوند

به گزارش تئاتر کردستان،  هنرمندان فعال حوزه ی تئاتر کردی در گفت وگو با  بخش خبری جشنواره، نظرات خود را در خصوص چهاردهمین جشنواره‌ی تئاتر کردی سقز بیان کردند:

 

رحیم عبدالرحیم زاده نویسنده، کارگردان و منتقد تئاتر

 با توجه به اینکه شما در دوره‌های گذشته‌ی جشنواره هم حضور داشته‌اید و از نزدیک با نقاط ضعف و قوت تئاتر کردی آشنا هستید این دوره را به لحاظ کمی و کیفی در مقایسه با دوره‌های گذشته چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا ما توانسته‌ایم ضرورتی به تحت عنوان جشنواره‌ی تئاتر کردی را درک کنیم؟
عبدالرحیم‌زاده: به طور کلی باید بگویم که در وضعیت فعلی، برگزاری جشنواره‌ی تئاتر کردی در هر سطحی یک ضرورت است. یعنی جدا از سطح کمی و کیفی آن هنرمندان حوزه‌ی تئاتر کردی باید تلاش کنند که این جشنواره پایدار بماند. اما اگر بخواهم به لحاظ کیفی یک ارزیابی و آسیب‌شناسی کلی از دوره‌های گذشته‌ی جشنواره داشته باشم که به عنوان مخاطب، بازیگر و یا کارگردان در آن‌ها حضور داشته‌ام باید بگویم اگر جشنواره بخواهد موفق‌تر از آن چه که هست عمل کند باید چند فاکتور را مد نظر قرار دهد:
نباید تئاتر کردی را به وجود المان‌های کُردی برای شناخت و یا بازتعریف آن محدود کنیم؛ مواردی مانند هه‌لپه‌رکی، تئاتر سنتی یا آئینی به تنهایی معرف تئاتر کردی نیستند.

تئاتر کردی پرداختن به گستردگی درک و شناخت انسان کرد نیز هست، انسانی که اکنون نسبتاً مدرن و شهرنشین است و فقط یک انسان سنتی گرفتار در چهارچوب سنت‌ها و کلیشه‌ها نیست. پس به نظرم اولین شرط برای ارتقای سطح کیفی جشنواره رعایت این نکته است. متاسفانه رویکری وجود دارد که می‌خواهد جشنواره‌ی تئاتر کردی را به یک جشنواره‌ی آئینی و سنتی تبدیل کند که این نگاه ضربه‌ی مهلکی به پیکر جشنواره خواهد زد. حتی در انتخاب داوران و نحوه داوری‌ها نیز سعی شده که این تفکر بر جشنواره غالب شود. من با کارهایی که اجرا کرده‌ام سعی کرده‌ام با چنین نگاهی مقابله کرده و تاکید کنم که انسان کرد در دنیای کنونی مسئله‌ها و دغدغه‌های دیگری هم دارد.

یکی از مشکلاتی که در اکثر دوره‌های گذشته‌ی جشنواره وجود داشته فقدان متن‌های اصلی کردی است. آیا با این موضوع موافق هستید؟ 
عبدالرحیم‌زاده: بله، به نظرم نویسندگان و گروه‌های تئاتری در کردستان باید متن‌های پرمحتوا و صددرصد کردی تولید کنند چون ما فعلا یا ترجمه کرده‌ایم یا به فارسی متن تولید کرده‌ایم. به نظرم باید برای این کمبود راهکاری اساسی اندیشه شود پیشنهاد کنم در کنار برگزاری فستیوال، بخشی نیز به نمایشنامه‌نویسی اختصاص داده شود تا دانش و انگیزه‌ی لازم برای تولید متون نمایشی کردی گسترش یابد.

 باتوجه به اینکه چهارده دوره است که جشنواره‌ی تئاتر کردی برگزار می‌شود آیا مفهومی به اسم تئاتر کردی شکل گرفته است؟
عبدالرحیم‌زاده: بله تئاتر کردی هم به شکل مفهومی و ماهیتی و هم به شکل مصداقی آن وجود دارد، ولی یکی از راهکارهای مناسب برای تقویت جشنواره، برگزاری سمینارهای علمی و پژوهشی و آسیب‌شناسی تئاتر کردی است تا به مفهوم واحدی در این مورد یعنی تئاتر کردی دست پیدا کنیم.

به هر حال اکنون تعریف یکدست و مشخصی از تئاتر کردی نداریم و هر کسی با معیارها و تعاریف ذهنی مورد نظر خود به جشنواره سمت و سو می‌دهد. من در این دوره می‌خواهم روی تشکیل انجمن تئاتر کردی حرف بزنیم و با دوستان و همکارانم در مورد ضرورت‌های ایجاد آن گفتگو کنیم. با ایجاد این انجمن در آینده می‌توان به طور جدی به اهداف جشنواره، بازتعریف مفهوم تئاتر کردی و پیگیری مسایل و دغدغه‌های گروه‌های تئاتری بپردازیم.

یکی از نقاط قوت این دوره تنوع آثار ارائه شده است که همین نکته خود نشان دهنده‌ی وجود تنوع در عرصه‌ی تئاتر کردی است.

 نقاط ضعف و قوت این دوره را چطور و حول چه مباحثی ارزیابی می‌کنید؟ 
عبدالرحیم‌زاده: نظم عمومی حاکم بر جشنواره خوب است ولی کاش جشنواره به سمتی حرکت می‌کرد که داورها در هر دوره تغییر کنند. متاسفانه در چهارده دوره‌ی گذشته کسانی هستند که شش یا هفت دوره داور بوده‌اند، این مسئله ضربه‌ی مهلکی به جشنواره خواهد زد و باعث خواهد شد که سلیقه‌ای خاص بر جشنواره مستولی شود. باید از کارهایی که مانع پویایی و رشد تدریجی جشنواره می‌شود پرهیز کرد.

 سخن پایانی ؟
عبدالرحیم‌زاده: من از تریبون شما اعلام می‌کنم نه برای جایزه گرفتن آمده‌ام و نه به نحوه‌ی داوری‌ها اهمیت می‌دهم، آن چه برای من مهم است یک اجرای خوب و قوی است.

 

تریفه کریمیان نویسنده و کارگردان فعال تئاتر :
فستیوال تئاتر کردی باید بستر دیالوگ و تبادل اندیشه را بین هنرمندان و فعالان عرصه تئاتر فراهم سازد.باید از تئاتر به مثابه هنری تاثیرگذار برای نیل به مفاهیمی چون توسعه فرهنگی، اجتماعی، پیشرفت استفاده کرد و در نهایت هنر به ابزاری برای ترجمان و آفرینش جهان پیرامونمان تبدیل شود، جامعه وجغرافیای کوردی ما نیزمستثنی ازاین قاعده نیست. 

تشکیل سازمان های مردم نهاد ها و  مستقل هنری در استان های کوردنشین، آسیب شناسی تخصصی و مروری  بر چهارده دوره فستیوال تئاتر کوردی، تحلیل و بررسی رویکرد هنرمندان در دهه اخیر ، توجه ویژه به مقوله آموزش و پژوهش برای ارتقای بستر مناسب هنری، برگزاری سمینارهای تخصصی با حضور صاحب نظران و پیشکسوتان این عرصه، تدوین منشور و چشم اندازی از شاخصه های جشنواره تئاترکردی و... همگی  از ضروریات این رویداد مهم است.

او به عنوان نویسنده نمایشنامه موفق «عیشا» که در مدتی کوتاه بیشتر از ۵ گروه نمایشی در شهرهای مختلف کردستان آن را اجرا کرده و به زبان های فارسی، کوردی سورانی،کوردی  کرمانج و فرانسه ترجمه شده و در فستیوال ۲سالانه لیون فرانسه  که از رویدادهای هنری اروپاست پذیرفته شده،  می‌گوید:«عیشا» صدای مردمی است که از تراژدی مرگ در هراسند.

کریمیان افزود: این تئاتر داستان رنج مردمان ایزدی است که درطول تاریخ بارها مورد نسل کشی واقع شده اند.
 این کارگردان می گوید: شرایط و بسترسیاسی-اجتماعی ای که نویسنده درآن به سرمی برد، تاثیر بسزایی بر انتخاب سوژه و موضوع ودرنهایت رویکرد هنری یک هنرمند دارد؛ اینجاست که پدیده پیچیده و فاجعه باری به نام داعش و درمفهومی وسیعتر "جنگ"  با تبعاتی فرازمانی، که چندین نسل را تحت تاثیر قرار داده و تاثیر بنیادگرایی و افراط گرایی بر رفتار های بشری و انسان کره زمین به سوژه ای دراماتیک بدل می شود؛ و اینجاست که هنر آفرینش می کند حتی اگر بازآفرینی یک فاجعه باشد.

چهاردهمین جشنواره تئاتر کُردی سقز از شامگاه پنجشنبه 16آذر در سالن اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این شهر آغاز شد است و یکشنبه شب 19 آذر با معرفی گروه ها و نفرات برتر بکار خود پایان می دهد.

این جشنواره توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سقز و انجمن هنرهای نمایشی استان کردستان با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی، انجمن هنرهای نمایشی ایران، فرمانداری سقز، شورای اسلامی شهر و شهرداری سقز در راستای ارتقا، تشویق و ترویج هنر نمایش در جامعه با تاکید بر تولید نمایش هایی مبتنی بر فرهنگ کردستان در برگزار شد.

دوره های گذشته ی این جشنواره با حضور گروه نمایشی ازسنندج،بیجار،قروه، ایلام، بانه، بوکان، مهاباد،ارومیه،تهران، دیاربکر ترکیه، سقز، سلیمانیه عراق، شیروان، کرمانشاه و مریوان، دیواندره و... برگزار شده است . 
دکتر قطب الدین صادقی، کوروش سلیمانی و علی ظفر قهرمانی نژاد نمایش های این دوره را داوری خواهند کرد.